Tra Từ Điển Đạo Phật

diệt tầm tứ bằng cách dùng pháp hướng tâm Tứ Thần Túc theo đường dây hơi thở, theo như phương pháp Đức Phật đã dạy: “Muốn nhập Nhị Thiền thì định niệm hơi thở khéo tác ý”. Khi nhập Nhị Thiền thì miệng không còn ăn và nói chuyện, có nghĩa là miệng không còn hoạt động.

Do từ chỗ Tầm tứ diệt là khẩu hành diệt ta suy ra và biết ngay tầm tứ diệt là sáu thức diệt, có nghĩa là khi nhập Nhị Thiền thì người nhập định không phải giống như cây đá vô tri, vô giác, không phải giống như thây ma người chết.

Trong Nhị Thiền “Định sinh hỷ lạc”. Vậy, cái gì còn biết hỷ lạc khi sáu thức bị ngưng hoạt động. Cái biết trong Nhị Thiền là cái biết của tưởng thức, là nhờ thức uẩn hoạt động. Khi ngủ thì sáu thức không hoạt động nên mới có chiêm bao.

Trong chiêm bao, tưởng thức là cái biết, nghe, thấy và cảm nhận! Nhập Nhị Thiền, nói cho dễ hiểu là nhập vào thế giới chiêm bao, là thế giới tưởng. Cho nên, nhập Nhị Thiền là nhập vào trạng thái của tưởng căn (nhóm tế bào tưởng trong não) do tưởng uẩn hoạt động.

Nhị Thiền thì khép kín sáu thức nên tầm tứ tịnh chỉ, tức là sáu thức ngưng hoạt động, tâm hoàn toàn nhập định. Nhị Thiền làm chủ sự vô thường (già), thuộc về thân.